Wsi świętokrzyska! Wsi zabytkowa!

Turysta, który przybędzie do Parku Etnograficznego w Tokarni może podziwiać zawsze, niezależnie od pory roku, a nawet od pogody, różnorodny pejzaż skansenu. Ma on inny nastrój wczesną wiosną, inny upalnym latem. Deszczowa jesień ma tu także niepowtarzalny urok. Zmienia się tu nie tylko obraz pól i ogródków, sadów, ale także zabytkowych wnętrz. Wiosną w zabytkowych izbach są wyeksponowane wielkanocne baranki i rzeżucha, zimą - w dworskiej bawialni bożonarodzeniowa choinka.



Muzeum Wsi Kieleckiej jest jednym z największych tego typu muzeów skansenowskich w kraju. Główną ekspozycją jest Park Etnograficzny w Tokarni. Na obszarze, liczącym ponad 70 ha, zgromadzono i wzniesiono 30 zabytków, pochodzących z przełomu XVIII i XIX w. wiejskiego, małomiasteczkowego, dworskiego i sakralnego budownictwa drewnianego z terenu Gór Świętokrzyskich, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżyny Sandomierskiej i Niecki Nidziańskiej.

Do najciekawszych i godnych obejrzenia należą: spichlerz ze Złotej z 1733 r., dwór z Suchedniowa z pełnym wyposażeniem wnętrz, barokowy kościół Matki Bożej Pocieszenia z Rogowa nad Wisłą z 1763 r., studnia dworska z Gór Pińczowskich, kuźnia z Radoski oraz wiatrak z Grzmucina.

Turysta może obejrzeć m.in.: wnętrza mieszkalne chałup z XIX i początków XX w. apteki, sklepiku i pracowni krawieckiej z okresu międzywojennego, prezentowane w organistówce z Bielin oraz warsztaty rzemieślnicze stolarza, plecionkarza, wytwórcy gontów, szewca, Wszystkie obiekty zostały wyposażone w meble i sprzęt codziennego użytku typowe dla regionu, z którego pochodzą.

Wiosną, latem i jesienią można też podziwiać otoczenie budynków (ogródki przydomowe), uprawy nasadzeniowe drzew i krzewów, małą architekturę, płoty, studnie, itp. Na uwagę zasługują także w ograniczonym zakresie hodowle inwentarza domowego: konie, kozy, kury, gołębie. Naczelną zasadą prezentacji jest zachowanie najcenniejszych obiektów i przedstawienie prawdziwego życia wsi: kmieci, zagrodników, chałupników, komorników, właścicieli ziemskich, służby dworskiej, mieszkańców miasteczek, itp.

Wśród 26 obiektów oczekujących na wzniesienie niektóre stanowią wielobudynkowe zagrody (po 3-4 budynki w zagrodzie). Na szczególną uwagę zasługują m.in.: chałupy z Ćmielowa z 1800 r., z Szydłowa z 1705 r., z Wąchocka z 1863 r., zagrody ze Szczepanowic z 1855 r., wiatrak typu koźlak z 1861 r. spichlerz dworski z Rogowa z 1684 r. i z Wyszomontowa wzniesiony pierwotnie w Zawichoście w XVIII w. oraz dwór z XVIII w.

Muzeum Wsi Kieleckiej oprócz wystaw stałych i czasowych organizuje corocznie kilkanaście imprez folklorystycznych. Największymi i najbardziej znanym w regionie są imprezy: „Piknik Strażacki” (w maju), Dzień Dziecka, „Wytopki Ołowiu” (w pierwszą niedzielę czerwca), „Świętokrzyskie Święto Chleba” (w czerwcu), Świętokrzyski Jarmark Agroturystyczny oraz październikowe - „Dary Jesieni” i Hubertus Świętokrzyski.

Kielecka placówka powstała w 1977 roku, jako instytucja powołana do ochrony tradycyjnego budownictwa ludowego i kultury materialnej dawnej wsi. W 1997 roku obchodziła uroczyście 20. rocznicę powstania. Merytoryczne i organizacyjne założenia skansenu w Tokarni opracował wybitny znawca tradycyjnej kultury ludowej prof. dr hab. Roman Reinfuss z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Andrzej Piskulak