Wywiad z głównym Ocelotem

Julian Hasiej, dyrektor artystyczny, choreograf i reżyser spektaklu grupy artystycznej Ocelot przyjechał razem ze swoimi wykonawcami na trzydniowe występy do Kielc.



Pan Julian jest zawodowym tancerzem. Występował w Operze Wrocławskiej, Teatrze Wielkim w Łodzi, Estradzie Śląskiej. Jego droga artystyczna dwukrotnie zaprowadziła go do Teatru Pantomimy Henryka Tomaszewskiego (1963-66 i 75-86). Wiele lat pracował jako choreograf i kierownik baletu w Teatrze Rozrywki w Chorzowie. Oto, co opowiedział mi o Ocelocie:

- Skąd pomysł na Ocelota?
- Po pierwszym naszym występie w Berlinie w 1999 roku dla firmy Canon na targach sprzętu komputerowego i telewizyjnego zostaliśmy okrzyknięci najlepszą grupą artystyczną. W tym momencie zaczęliśmy się zastanawiać, co dalej, Bogdan (Bogdan Zając, fundator i prezes Fundacji Wspierania Kultury Ruchu OCELOT, załoĹźyciel grupy artystycznej OCELOT, Trzykrotny Mistrz Świata w czwórkach męskich w akrobatyce sportowej, dyplomowany lekarz medycyny specjalizujący się w rehabilitacji) ze swoim doświadczeniem, ja ze swoim. Podjęliśmy decyzję, aby to ciągnąć. Dalej była z jednej strony praca warsztatowa, a z drugiej budowanie większego widowiska, z ludĹşmi, którzy w tym momencie byli do dyspozycji i teĹź na to przystali, bo było to wyzwanie ciekawe, spontaniczne, dość wariackie.

-Ile czasu zajęło przygotowanie pierwszego programu?
- Nie mogę odpowiedzieć ile czasu, bo to trwa ciągle: w trasie, w nowym miejscu. Teraz nie jest tak, jak pracowałem kiedyś, kiedy miałem określony czas na przygotowanie premiery: miesiąc lub dwa. My praktycznie nie mamy czasu. Na dodatek spektakl ewoluuje, zmienia się. Bardzo często to zaleĹźy od samych artystów, to od nich wychodzi. Oni mnie inspirują. Daję im wolną rękę, a człowiek, który nie jest kontrolowany czasami wpada na jakieś pomysły. Ja je oglądam z drugiej strony, oceniam, czy są dobre, czy nieco gorsze. W ten sposób rodzą się nowe sceny. To nie jest tak, Ĺźe sobie siadam, piszę scenariusz, wykreślam poprzednie, dokładam następne sceny, potem o tym gadamy, a dopiero potem pracujemy. Mamy bardzo ograniczone moĹźliwości i czasowe i miejscowe. Trenujemy w sali szkolnej. Musimy znaleźć czas na naszą pracę między zajęciami z wf. i treningami druĹźyn. Często jest to godzina albo dwie. Poza tym twórczość wymaga intymności, wspólnoty, którą ciężko jest osiągnąć w wielkiej sali. I dlatego nie mogę odpowiedzieć, ile czasu zajmuje nam praca nad przedstawieniem. Dla mnie to, co robimy, jest wariactwem, twórczym szaleństwem.

-Jak scharakteryzowałby Pan widowisko, które prezentujecie?
- Przedstawienie ciągle się zmienia głównie z racji prowadzącego. W naszym przedstawieniu jest człowiek, który prowadzi spektakl. To ja zobrazowany na scenie: reĹźyser, choreograf, pomysłodawca, realizator, czyli facet, który po prostu tworzy swoje wizje. Pierwszym "przewodnikiem" był człowiek mim, taki arlekinowski, potem drugi mim, który pracował u Henryka Tomaszewskiego, zastąpił go aktor dramatyczny, a tego z kolei artysta z teatru muzycznego - śpiewający, o mniejszym zacięciu ruchowym. Na koniec - i to uwaĹźam za najlepsze - pojawił się wyhodowany na własnej piersi człowiek z tej grupy, który jest obecnie. Człowiek wszechstronny. Do tego dążymy w przypadku wszystkich członków zespołu: do wszechstronności. ZaleĹźy nam, aby przekazać jak najwięcej prawdy ciałem, jak najwięcej poznać moĹźliwości ekspresji, a tego jest bardzo wiele: balet, teatr muzyczny, teatr dramatyczny, teatr ruchu, pantomima, sport. Gdy pojawiał się inny prowadzący, pod kontem przewodnika na kanwie umiejętności technicznych poszczególnych członków zespołu, rodziły się wiązadła tego przedstawienia. To spektakl, który składa się z wielu scen, kaĹźda scena ma coś do powiedzenia. KaĹźda scena ma coś do przekazania widzowi: radosnego, symbolicznego, metafizycznego. Te sceny nie są puste, nie są tylko pokazem jakichś sprawności - to mnie nigdy nie interesowało. Mnie fascynuje ich sprawność, ich umiejętności, ale cały czas przekonuję ich do tego, aby za kaĹźdy razem znali odpowiedĹş na pytanie: a po co to robisz, czemu to słuĹźy. Okazuje się, Ĺźe poprzez sprawność fizyczną moĹźna pokazać wiele dodatkowych rzeczy, takich od serca.

-W jakim miejscu na mapie teatralnej - polskiej, światowej można umieścić Ocelota?
- Jestem pewien, Ĺźe nie ma zespołu, do którego moĹźna by nas było przyrównać. Dlaczego? A bo ludzie są ukierunkowani w jedną stronę, np. ktoś się zajmuje baletem, pantomimą, estradą. Natomiast ja to wszystko staram się łączyć tak róĹźnie, Ĺźe sądzę, Ĺźe Ocelot jest eksperymentem totalnym. Na scenie pojawiają się róĹźni ludzie. Być moĹźe na scenie niedługo pojawi się wokal, moĹźe ktoś z jeszcze innej branĹźy teatralnej: aktorskiej, ruchowej, tancerze, mimowie. Przez to, Ĺźe nie mamy jakoś określonego swojego image'u, człowiek otwiera się na wszystko. Staram się ich nie wiązać, nie szufladkować. Myślę, Ĺźe oni sami mają z tego jakąś frajdę i satysfakcję, Ĺźe widz, który przychodzi, jest w szoku, Ĺźe ogląda coś przedziwnego, wspaniałego, impulsywnego, Ĺźe jest duĹźo ekspresji, prawdy, no i wnętrza. Te wszystkie cechy, które gdzieś w moim doświadczeniu, zawsze były zawężane, gdy człowiek był ukierunkowany tylko w jakimś kierunku. Ciało ma przecieĹź tak wiele do powiedzenia, jak i tekst, ja operuję ciałem, artyści dramatyczni tekstem.

-Jak to się stało, że pan - zawodowy tancerz, mim Tomaszewskiego - trafił do Ocelota?
- Przypadek, zadzwonił do mnie znajomy i powiedział mi o Bogdanie Zającu, szukającym osoby, która przygotowałaby mu choreografię na wstęp na targi. Byłem juĹź na artystycznej emeryturze, pomyślałem - spróbuję. Na początku podchodziłem do tego z dużą rezerwą i nagle wzięło mnie wariactwo. Okazało się, Ĺźe cała praca w Ocelocie idzie w tak ciekawym, nieokreślonym kierunku, Ĺźe chciałem spróbować.

-Czy człowiek o takim bagażu doświadczeń artystycznych może się czegoś w Ocelocie nauczyć?
- Dzięki pracy z tymi młodymi artystami po raz kolejny otworzyłem się na nowe moĹźliwości. Ja takĹźe w tym wszystkim coś nowego poznałem. Oni mnie inspirują, prowokują, denerwują: coś się dzieje. Sztuka to wszystko: chłonąć wszelkie szanse, moĹźliwości poznawania samego siebie, które nam daje czas, daje Ĺźycie. Moim młodym artystom mówię: patrz dookoła, co się dzieje, obserwuj, nie bądĹş bierny, bo to wszystko moĹźe ci się przydać na scenie właśnie w ruchu. To są te lekcje, które zdarzają się bez przerwy. Człowiek ciągle czegoś doświadcza, ciągle mnie coś zaskakuje, jakieś przeĹźycie, wydarzenie. To byłoby nudne, gdybym raptem stanął w jednym miejscu i powiedział: robię tylko to. Wtedy dałbym sobie spokój. Przekazuję tym młodym ludziom słowa jednego z moich mistrzów: Nie wolno ci być jak beton. Masz być jak gąbka, chłonąć i oddawać. Z betonu nie wyciśniesz ani jednej kropelki.

-Jak wygląda codzienna praca zespołu?
- Wariacka. W zaleĹźności od czasu, proponowanej trasy, dodatkowych spektakli. W bazie mamy do dyspozycji takĹźe mała salkę w domku kultury. Tam artyści mogą indywidualnie trenować, nad sprawnością, czy artystycznym wyrazem. W lukach między wyjazdami mamy zajęcia warsztatowe, lub pracowanie nad kolejną sceną. Nie zapominajmy, Ĺźe oni muszą ciągle dbać o swoją kondycję i umiejętności techniczne. Ja im mówię: ty masz być gotowy, a jak Ty to zrobisz, to juĹź Twoja sprawa. MoĹźesz ćwiczyć nawet w toalecie, na korytarzu, jeśli tylko tam będzie na to miejsce.

-Na scenie jest teĹź zespół muzyczny.
- Od zawsze myślałem o naszym własnym zespole grającym na żywo. Teraz to mamy. To drugi czynnik budujący magię przedstawienia. Dzięki muzycznym prowokacjom możemy przekazać jeszcze więcej emocji, a zwłaszcza, dzięki temu nieuchwytnemu momentowi zderzenia muzyki z działaniami ludzi na scenie. To jest bardzo ważne w tym widowisku. Z muzykami rozmawiam tak, jak z artystami ruchowymi. Musicie patrzeć i widzieć, co się dzieje. Artysta może czasami zadziałać inaczej, a wy musicie to wyczuć. Nie macie prawa grać sobie, niezależnie od tego, co dzieje się na scenie.

-Jak powstaje muzyka do nowych scen?
- Czasami muzycy oglądają gotową scenę, czasami poznają ją z mojej opowieści. DuĹźo mówię, opowiadam im, a potem proszę, aby przełoĹźyli to na język muzyki. Muzyka nie moĹźe być po prostu ładna. Muszę coś poczuć, gdy ją słyszę. I to samo musi czuć wykonawca. Rezygnujemy z utworów, które nie przesyłają artystom energii, które sprawiają, Ĺźe oni na scenie czują się Ĺşle. Wtedy poszukujemy dalej: to musi być doskonała łączność muzyczno-ruchowa.

-Ocelot często kojarzony jest z cyrkiem.
- To zdarza się często. Widzi się namiot, więc trudno skojarzyć to z czymś innym niĹź cyrk. Musimy łykać tę gorzką pigułkę. Sam z pełnym szacunkiem podchodzę do kaĹźdego zawodu, który jest wykonywany profesjonalnie. Tak samo podchodzę do cyrkowców, ale przyznam się szczerze, Ĺźe cyrku nie lubię. Nie interesuje mnie to. I tu śmiem twierdzić, Ĺźe cyrkowcy nawet najlepsi, jakich oglądałem, nie dali by rady pracy z nami. Mam wraĹźenie, Ĺźe ten charakter pracy, to coś innego, zaczęłoby ich denerwować, bo oni są juĹź określeni. Tak jak tancerz klasyczny jest określony. Równie śmiało i odwaĹźnie stwierdzę, Ĺźe ci wstępujący w Ocelocie, w cyrku pracy by nie znaleĹşli. Ich by to denerwowało. UwaĹźam, Ĺźe oni juĹź są chorzy. Na szaleństwo i na sztukę.

- Czego życzyć Ocelotowi?
- Stabilizacji, własnego miejsca do pracy, szansy na długie próby. Stabilizacji, która umoĹźliwi nam pracę twórczą. Abyśmy nigdy nie zapomnieli o wariactwie....



Na wywiad namówiłam takĹźe jednego z młodych artystów Piotra Wąsika, który na scenie "walczył" z kilkunastoma obręczami hula-hoop, a takĹźe czarował i straszył publiczność na podwieszonym pod dachem namiotu trapezie.

- Skąd się pan wziął w Ocelocie?
-Wziąłem się z castingu, dwa lata temu w Warszawie, gdy Ocelot tam grał. Jestem jedynym w grupie człowiekiem ze środowiska cyrkowego. Reszta to byli akrobaci sportowi. Ciężko było na początku, teraz też nie jest lekko. Ciężko było się przestawić na tą inność. Poza tym, że trzeba robić jakieś sprawnościowe rzeczy to jeszcze dodatkowo grać charakter mimiką twarzy, ruchami, gestem.

-Czy pan Julian Hasiej prowadzi zespół twardą ręką?
- Nieraz tak jest, nieraz daje nam wolna rękę, Ĺźe moĹźemy szukać swoich kierunków. Ogląda kaĹźdy spektakl i kiedy zauwaĹźy coś nowego w naszej grze, mówi nam, czy idziemy w dobrą, czy zła stronę. Sami teĹź szukamy swoich pomysłów.

-Czy kontuzje zdarzają się często?
- Zdarzają się głównie na treningach, ale nauczyliśmy się z nimi radzić.

- Czy zdarzają się wam wpadki, pomyłki, zauważalne dla publiczności?
- Raczej nie, potrafimy to ograć tak, ze widownia się nie zorientuje. Znajomi ze szkoły cyrkowej, którzy byli w Warszawie na kaĹźdym spektaklu, twierdzili, Ĺźe wpadek nie widać.

- Co jest waĹźniejsze w Ocelocie, kondycja czy wyraz artystyczny?
- Wszystko. Nie byłoby wyrazu artystycznego bez formy, więc to jest nasza baza, podstawa. W czasie spektaklu musimy dawać z siebie wszystko, aby zaczarować publiczność.

- Czy da się coś robić poza Ocelotem? Jesteście młodzi, czy macie czas dla siebie?
- Raczej nie bardzo. Mamy duĹźo wyjazdów, tras, pokazów, nie mamy czasu na prywatność.

- Czy jest trema przed spektaklem?
- Zawsze jest, choćby z szacunku dla widza. Ale ja sobie jakoś z nią radzę. Już trochę z Ocelotem występuję, a niepotrzebne nerwy mogą zaszkodzić naszemu widowisku.

Rozmawiała Agnieszka Kozłowska-Pista