Zbierali materiały potrzebne do sporządzania Archeologicznego Zdjęcia Polski. - W tej części województwa spodziewaliśmy się, podobnie jak na sąsiednich działkach, pojedynczych znalezisk. A natrafiliśmy na 95 w większości nieznanych stanowisk. W dodatku bardzo zróżnicowanych - mówi Andrzej Przychodni ze Świętokrzyskiej Służby Ochrony Zabytków.

W kwadracie o wymiarach 5 na 7 kilometrów natrafiono m.in. na grodziska i osady wczesnośredniowieczne razem z cmentarzyskami, cmentarzysko kultury łużyckiej, a nawet pozostałości dymarek nadnidziańskich.

Tworzenie AZP to trwająca od 30 lat akcja. Archeolodzy obchodzą dany teren i szukają śladów budowli, resztek ceramiki czy narzędzi. - W praktyce oznacza to, że pokonujemy tyralierą przez pola po 15 kilometrów dziennie - wyjaśnia Przychodni.

AZP robi się wczesną wiosną lub jesienią, bo wtedy są orane pola i na powierzchni widać skorupy albo krzemienne narzędzia. Każdy taki ślad jest precyzyjnie lokalizowany przy pomocy GPS, a potem nanoszony na mapę. W ten sposób zbadano już około 70 procent województwa.

W okolicach Nidy sprawdzano m.in. kretowiska na łąkach. - W takich kopczykach znaleźliśmy np. starożytny żużel z pieców dymarskich - opowiada Przychodni.

Archeolodzy trafili też w okolice dworu w Ostrowie. - To ciekawy obiekt, który nadal nie jest wpisany do rejestru. Powoli znika, bo okoliczna ludność wykorzystuje do budowy kamień z jego murów - mówi Przychodni. Spotkali też ludową poetka, która opowiedziała im legendę o początkach wsi Nida. - Podobno założyło ją trzech rybaków, a na miejscu ich domów powstała stojąca do dzisiaj kapliczka. Po bliższych oględzinach okazało się, że jest to prawdopodobnie pozostałość po pierwotnej lokalizacji tej miejscowości - dodaje Przychodni.