ZÅ‚a wiadomość dla banków, dobra dla wszystkich, którzy spÅ‚acajÄ… dÅ‚ugoterminowe kredyty niedÅ‚ugo nie bÄ™dzie już trzeba oddawać kolejnych rat. Ostatni przelew należy zlecić z datÄ… "listopad 2012". Później nie ma sensu. W grudniu 2012 roku Å›wiat przestanie istnieć.

Takie wnioski majÄ… pÅ‚ynąć ze starożytnego kalendarza Majów, w którym obok pomniejszych rytualnych (tzolkin) i sÅ‚onecznych (haab) miar czasu wystÄ™puje też pojÄ™cie DÅ‚ugiej Rachuby czy też Wielkiego Roku. Trwa on 5130 lat i skoÅ„czy siÄ™ w zimowe przesilenie - 21 grudnia 2012 roku. Wraz z jego koÅ„cem dobiegnie kresu także istnienie caÅ‚ego Å›wiata. Majowie wierzyli, że odrodzi siÄ™ on ponownie, ale oczywiÅ›cie tej chwili nikt z nas już nie miaÅ‚by doczekać.

DatÄ™ tÄ™ podchwyciÅ‚o wielu "proroków" robiÄ…cych sporÄ… nieraz karierÄ™ w mediach lub na kartach literatury pseudopopularnonaukowej. Wydaje siÄ™ jednak, że ich radość jest przedwczesna. WspóÅ‚czesna nauka wciąż nie odpowiedziaÅ‚a bowiem na pytanie: "Od kiedy liczyć Wielki Rok Majów?" (znane sÄ… co najmniej trzy sprzeczne interpretacje). Nie wiemy też, dlaczego koniec Å›wiata miaÅ‚by nastÄ…pić akurat wedÅ‚ug kalendarza Majów, a nie na przykÅ‚ad Å»ydów czy BabiloÅ„czyków - lub jakiejkolwiek innej miary lat.

Rok 2012 - koniec i poczÄ…tek
Nastanie nowej ery zapowiadajÄ… też wyznawcy różnych odÅ‚amów New Age. Ich zdaniem, w roku 2012 zakoÅ„czy siÄ™ Era Ryb (chrzeÅ›cijaÅ„stwa), a nastanie Era Wodnika. Zmiana ta ma siÄ™ dokonać w sposób gwaÅ‚towny - oczekiwane sÄ… m.in. trzecia wojna Å›wiatowa, przebiegunowanie Ziemi i zwiÄ…zany z tym kataklizm, inwazja obcych istot i ostateczny krach KoÅ›cioÅ‚a katolickiego. New Age czerpie sporo z astrologicznej wiedzy starożytnej, odwoÅ‚uje siÄ™ do dorobku Egipcjan i Majów - to tÅ‚umaczyÅ‚oby zwiÄ…zek miÄ™dzy zapowiadanym na 2012 rok koÅ„cem Å›wiata wedÅ‚ug Kalendarza Majów i nastaniem Ery Wodnika.

CzÅ‚owiek Å›wiatobójca
Na poczÄ…tku byÅ‚a bomba atomowa - tak powinna siÄ™ zacząć opowieść o jednym z najwiÄ™kszych wspóÅ‚czesnych lÄ™ków: samozagÅ‚adzie gatunku ludzkiego. Pojawienie siÄ™ najpotężniejszej w dziejach broni sprawiÅ‚o, że od roku 1945 mnożą siÄ™ przestrogi i wizje zagÅ‚ady. Nowoczesny koniec Å›wiata oznacza Å›mierć caÅ‚ej ludzkoÅ›ci wskutek ataku nuklearnego, Å›miertelnej konfrontacji, po której nie bÄ™dzie zwyciÄ™zcy.

Tak czy owak byłby to koniec świata zgotowany ludzkości jej własnymi rękami.
Oprócz wojny atomowej, brane sÄ… pod uwagÄ™ inne możliwoÅ›ci - np. tragiczny efekt badaÅ„ nad innymi broniami masowego rażenia. W laboratoriach wojskowych Å›wiata hoduje siÄ™ i krzyżuje najbardziej zjadliwe szczepy wirusów. Oficjalnie prace nad broniÄ… chemicznÄ… sÄ… zakazane, ale nikt z nas nie wie, co tak naprawdÄ™ kryjÄ… magazyny mocarstw.

Naukowcy i pisarze od ponad 100 lat mówiÄ… o przeludnieniu - liczba ludzi na Ziemi roÅ›nie coraz szybciej, trzeba ich nakarmić, odziać i ogrzać, a zapasy paliw kopalnych wkrótce ulegnÄ… wyczerpaniu.

Poraniona planeta
Wielkie kryzysy paliwowe byÅ‚y przepowiadane na poÅ‚owÄ™ XX stulecia, potem na przeÅ‚om wieków XX i XXI. Na razie udaÅ‚o siÄ™ ich uniknąć, ale to nie oznacza, że problem przestaÅ‚ istnieć. Z roku na rok donoÅ›niej brzmiÄ… też gÅ‚osy ekologów, przestrzegajÄ…cych przed rabunkowÄ… gospodarkÄ… zasobami naturalnymi caÅ‚ej planety.

Szybki rozwój inżynierii genetycznej w ostatnich latach sprawiÅ‚, że do możliwych katastrof zamykajÄ…cych ostatecznie historiÄ™ ludzkoÅ›ci doszÅ‚a też zbytnia lekkomyÅ›lność w manipulowaniu genami caÅ‚ego gatunku. RoÅ›nie pokusa, by tÄ… drogÄ… "poprawić" czÅ‚owieka - spróbować raz na zawsze pozbyć siÄ™ uÅ‚omnoÅ›ci i chorób. Co jednak, jeÅ›li taki eksperyment przyniesie rezultaty inne od zakÅ‚adanych?

Liczba potencjalnych zagrożeÅ„ wciąż roÅ›nie. Wizje atomowej zagÅ‚ady, które 50 lat temu tak bardzo przerażaÅ‚y, dziÅ› egzystujÄ… gÅ‚ównie w filmach, gdzie sformuÅ‚owanie "akcja rozgrywa siÄ™ w Å›wiecie po wojnie nuklearnej" sÅ‚uży jako wymówka do pokazywania odzianych byle jak statystów, okÅ‚adajÄ…cych siÄ™ po gÅ‚owach metalowymi rurkami. Ludzkość wciąż wynajduje sobie kolejne sposoby na samobójczy kres wÅ‚asnych dziejów.

W odróżnieniu od nawiedzonych przywódców apokaliptycznych sekt, wspóÅ‚czeÅ›ni naukowcy nie twierdzÄ…, że znajÄ… dokÅ‚adnÄ… datÄ™ koÅ„ca Å›wiata. Wielu z nich pesymizmem dorównuje jednak najwiÄ™kszym religijnym czarnowidzom.

Zdaniem angielskiego astronoma Martina J. Reesa, ludzkość raczej nie przetrwa kolejnych stu lat. ZniszczÄ… jÄ… albo zabójcze wirusy, albo broÅ„ masowego rażenia, albo może jakiÅ› Å›miaÅ‚y eksperyment fizyczny, który wymknie siÄ™ spod kontroli. Rees podpowiada, że może chodzić o nanotechnologiÄ™. Ostateczna przyczyna katastrofy może wiÄ™c być na razie nieznana, ale bez wÄ…tpienia nadchodzi nasza ostatnia godzina - tak wieszczy w swej gÅ‚oÅ›nej i kontrowersyjnej książce "Our Final Hour: A Scientist's Warning: How Terror, Error and Environmental Disaster Threaten Humankind's Future In This Century - On Earth and Beyond".

Rees nie ma wÄ…tpliwoÅ›ci - koniec Å›wiata jest bliski. Nie wiadomo dokÅ‚adnie, kiedy, ale nadejdzie z pewnoÅ›ciÄ…. Prawdopodobnie do koÅ„ca XXI wieku - jest na to 50% szans. SzykujÄ… go nam pospoÅ‚u fizycy, biolodzy, wojskowi, politycy, terroryÅ›ci i producenci energii elektrycznej. SÄ… wÅ›ród nich psychopaci, fanatycy lub po prostu zwykli ludzie wykonujÄ…cy rozkazy. KtóremuÅ› z nich wreszcie siÄ™ uda.

Jak umrze wszechświat
Jedni naukowcy przestrzegajÄ… przed zgubnymi skutkami dziaÅ‚alnoÅ›ci czÅ‚owieka, inni patrzÄ… na problem koÅ„ca Å›wiata z zupeÅ‚nie innej perspektywy. ObserwujÄ… odlegÅ‚e galaktyki, analizujÄ… dane fizyczne i próbujÄ… odpowiedzieć nie tylko na pytanie "jak zaczÄ…Å‚ siÄ™ wszechÅ›wiat", ale i "jaki czeka go koniec". MyÅ›lÄ… wiÄ™c w trudnych do ogarniÄ™cia umysÅ‚em przez zwykÅ‚ego zjadacza chleba kategoriach miliardów lat - ale też ich "koÅ„ce Å›wiata" wydajÄ… siÄ™ dużo bardziej spektakularne.

Rozżarzona planeta
Jak pisze Robert M. Hazen, znany amerykański uczony, jeżeli przyjmiemy, że teoria Wielkiego Wybuchu jest prawdziwa, to możliwe są trzy sposoby końca wszechświata:
- otwarty wszechświat (rozszerza się wiecznie)
- zamkniÄ™ty wszechÅ›wiat (zapadnie siÄ™ w sobie, gdy najpierw obecna faza ekspansji siÄ™ zakoÅ„czy i odwróci bieg, wtedy u kresu historii bÄ™dzie leżaÅ‚ Wielki Kolaps - odwrotność Wielkiego Wybuchu)
- wszechÅ›wiat pÅ‚aski, w którym po bardzo szybkim etapie wczesnego rozwoju tempo ekspansji spada niemal do zera.

OczywiÅ›cie nikt z Ziemi nie bÄ™dzie w stanie za kilka miliardów lat obserwować finalnych faz tych procesów - zdaniem astrofizyków, nasza planeta nie bÄ™dzie już wtedy istnieć. Przez najbliższych pięć miliardów lat energia promieniowania SÅ‚oÅ„ca zwiÄ™kszy siÄ™ niemal trzykrotnie. Zdaniem niektórych naukowców, wystarczy 500 milionów lat, by życie na Ziemi staÅ‚o siÄ™ z tego powodu absolutnie niemożliwe.

Co bÄ™dzie dalej? PróbÄ™ odpowiedzi na to pytanie podjÄ™li astronomowie Fred Adams i Greg Laughlin, którzy nakreÅ›lili wizje przyszÅ‚oÅ›ci wszechÅ›wiata przez kolejne 10 do setnej potÄ™gi lat. Ich zdaniem po tzw. okresie gwiezdnym nastÄ…pi epoka degeneracji. Paliwo gwiazd siÄ™ wyczerpie i wszystkie zmieniÄ… siÄ™ w biaÅ‚e karÅ‚y, gwiazdy neutronowe lub czarne dziury. NastÄ…pi szybki rozpad materii. Wreszcie zacznie siÄ™ epoka czarnych dziur, ostatni rozdziaÅ‚ dÅ‚ugiej historii wszechÅ›wiata. W koÅ„cu wyparuje wszystko i nastÄ…pi "Å›mierć cieplna wszechÅ›wiata". Olbrzymie zainteresowanie, jakie budzi kwestia precyzyjnego ustalenia terminu koÅ„ca Å›wiata, wskazuje, że nawet gdyby wcale miaÅ‚o go nie być, należaÅ‚oby go wymyÅ›lić (tak postÄ…piÅ‚ niejeden faÅ‚szywy prorok).

Koniec koÅ„ców
Ludzka tÄ™sknota za wiedzÄ… o tym, jak skoÅ„czy siÄ™ życie jednostki, historia cywilizacji, gatunku oraz caÅ‚ego uniwersum - pokazuje, że ten "ekscytujÄ…cy bodziec" jest nam do czegoÅ› potrzebny. Zadziwia zresztÄ… zbieżność biblijnych proroctw, przepowiedni samozwaÅ„czych przywódców sekt czy przestróg pisarzy s.f. i wspóÅ‚czesnych naukowców. Wszystkie Å‚Ä…czy jedna idea: "PostÄ™pujcie lepiej niż dotÄ…d, inaczej czeka was zagÅ‚ada".

Apokaliptyczne wizje mogą więc paradoksalnie budzić optymizm - skoro dotąd się nie spełniły, może nie jest jeszcze tak źle, jak by się wydawało. I każdego dnia każdy z nas może na własną rękę, drobnymi wyborami, odsunąć koniec świata - jeszcze na jakiś czas.