Jestem zaskoczona. Ten dwutonowy kamień jest ułożony na specjalnym postumencie. To już nie jest zadanie dla geologów, ale archeologów - stwierdziła wczoraj Jolanta Studencka ze świętokrzyskiego oddziału Państwowego Instytutu Geologicznego po obejrzeniu odkopanego kamienia. Równie zaskoczeni byli archeolodzy. - Spodziewaliśmy się, że to kamień ułożony w naturalny sposób, a ktoś tylko wyrył figurki. To bardzo ciekawa sprawa - powiedział Andrzej Przychodni z inspekcji archeologicznej Służby Ochrony Zabytków.

O kamieniu z Kontrewersu koło Mniowa głośno od dawna. Mieszkańcy wsi opowiadali, że na skraju lasu jest diabelski kamień - fragment piaskowca z wyrytymi dwoma postaciami. Sprawą na przełomie lat 80. i 90. zainteresowali się po raz pierwszy naukowcy, którzy stwierdzili, że to prawdopodobnie średniowieczne wyobrażenie diabłów. Gdy telewizja zrobiła materiał na ten temat, do wioski zaczęli przejeżdżać m.in. wielbiciele Dänikena, którzy mówili, że to wizerunek obcych - kosmitów. Sława kamieniowi nie służyła, ktoś go nawet podobno porysował, żeby ryty były lepiej widoczne. Kamień zasypano i zapomniano o nim na ponad dziesięć lat.

Sprawa wybuchła z nową siłą rok temu, gdy dr Gerard Gierliński z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie dowiedział się o sprawie i ogłosił nową interpretację rytów. Jego zdaniem są one bardzo podobne do wyobrażenia cocopelli - dobrych duszków z mitologii północnoamerykańskich Indian Hopi. - To jedyny taki przypadek w Polsce - twierdził Gierliński.

Wtedy pojawiły się pomysły, żeby przenieść go do Warszawy i tam zrobić badania. Na to się nie zgodzili mieszkańcy wsi i konserwator zabytków. Ostatecznie postanowiono, że kamień trafi do szklanej gabloty w kształcie piramidy, którą ustawiono przed gminą w Mniowie. - W lesie zostanie kopia z żywicy lub betonu. Dzięki temu uchronimy oryginał przed ewentualnym uszkodzeniem - mówi Zbigniew Krakowiak z urzędu gminy.

W tym tygodniu archeolodzy odkopali głaz i wtedy się okazało, że jest on osadzony na postumencie. Pomimo dokładnego przebadania otoczenia nie znaleziono żadnego innego ciekawego fragmentu. Okazało się za to, że głaz jest ułożony dokładnie na osi wschód-zachód, a ryty są tylko po zachodniej stronie. - To element kultu. Co ciekawe, zmarłych w niektórych kulturach też grzebano odwróconych na zachód - mówią archeolodzy. Wczoraj skończono już dokumentację otoczenia i głazu. Opakowano go w folię i założono specjalne pasy. Potem na ramieniu koparki przejechał między drzewami i został załadowany na ciężarówkę.

- Teraz czekają nas szczegółowe badania podłoża pod kamieniem. Pobierzemy próbki gruntu, a potem zaczniemy kopać, czy nie ma tam jakiś śladów albo przedmiotów - zapowiada Waldemar Gliński, archeolog prowadzący prace przy kamieniu. Przedstawiciele gminy zapowiedzieli również konserwację i ewentualne dalsze badania kamienia. - Chcemy, żeby to był element szlaku turystycznego i promocji naszej gminy - mówi Zbigniew Krakowiak.

Archeolodzy są zgodni, że ryty pochodzą prawdopodobnie z neolitu. - Ale to bardzo rozległy okres. Mogły powstać około 2,5 tys. lat przed naszą erą, gdy te ziemie zaczęli zamieszkiwać rolnicy. To wtedy kobieta zyskała na znaczeniu - mówi Waldemar Gliński i wyjaśnia, że jedna z figur to kobieta, o czym świadczy wyryty półksiężyc. - Podobne rysunki znaleziono w Alpach włoskich. Ale tam wyraźnie było widać symbole falliczne, a tu druga figurka nie jest aż tak czytelna - dodaje Gliński i podkreśla, że precyzyjne datowanie skał jest bardzo trudne i dlatego właśnie trzeba poszukać podobnych rysunków. Podobnego zdania jest Przychodni. - Neolit to rozległy okres, w którym powtarzało się kilka motywów, również na innych kontynentach. Ale w Polsce o nich nie słyszałem - mówi Przychodni.

Gerard Gierliński
Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie

To na pewno jeden z najciekawszych obiektów w Polsce. Ryty ewidentnie przedstawiają postać męska i kobiecą i rzeczywiście mogą pochodzić z neolitu. Zajmuję się jednak tym znaleziskiem już półtora roku i nie znalazłem w Europie podobnych wzorów. Dla mnie najbliższe były rzeczywiście do wizerunków cocopelli z mitologii Indian północnoamerykańskich. Nie musi to oznaczać, że zrobili je np. Indianie Hopi, ale raczej że mogły one być wytworem ludzi wywodzących się z tej samej populacji. Pośrednio potwierdzają to badania genetyczne, z których wynika, że wielu Europejczyków i Indian ma dużą część wspólnych genów. Tak naprawdę więcej dowiemy się dopiero po szczegółowych badaniach podłoża spod kamienia i analizie pyłków roślin, które się tam zachowały. Mam tylko nadzieję, że próbki pobrano profesjonalnie, bo na wydobycie kamienia mnie nie zaproszono.

Zobacz więcej informacji o tajemniczym kamieniu