Kielce v.0.8

Kuchnia
Szczypta smaku czyli rzecz o przyprawach

 drukuj stron�
Kuchnia Åšwiat
Wys�ano dnia 04-09-2008 o godz. 13:23:28 przez sergio 5302

Co to jest przyprawa? Otóż jest to składnik dodawany do potrawy w celu podniesienia jej walorów smakowych, zapachowych, wzrokowych a także pozytywnie wpływający na procesy trawienia.

Rozróżnia się przyprawy kuchenne: ziołowe (oregano, tymianek, bazylia, majeranek, koper itp.), korzenne (imbir, cynamon, ziele angielskie, wanilia, goździki, pieprz itp.) oraz warzywne (np. cebula, czosnek, chrzan, szczypior, natka pietruszki).

Pierwsze pisemne wzmianki o przyprawach pochodzą z tabliczek asyryjskich sprzed kilku tysięcy lat, choć przypuszcza się, że przyprawy stosowano już ponad 50 tyś. lat temu. Starożytni Rzymianie zalecali je jako środek na lepsze trawienie, przedłużenie trwałości potraw i poprawę ich smaku, co w znacznym stopniu przyczyniło się do rozkwitu handlu przyprawami. Po upadku cesarstwa monopol na handel tym towarem przejęli Arabowie. Ponoć Mahomet zbudował swoje imperium na przyprawach - pieprz, imbir i cynamon osiągnęły astronomiczne ceny, stając się drugą po złocie walutą.

Z powodu wysokich cen przypraw, wielu śmiałków zaczęło szukać nowych szlaków na Wschód. Vasco da Gama przywiózł z Indii statek wypełniony imbirem, cynamonem i pieprzem. Szukając nowej drogi do Indii, Kolumb odkrył Amerykę, skąd, zamiast pieprzu, (który był głównym celem jego wyprawy) przywiózł paprykę i ziele angielskie. Dzięki Cortezowi do Europy dotarła wanilia a goździki zawdzięczamy Magellanowi.

W Polsce bardzo szybko, już za czasów Jagiełły, pojawiły się egzotyczne przyprawy, takie jak pieprz, cynamon, goździki i imbir. Wynikało to stąd, że Polska leżała blisko wschodnich szlaków handlowych, więc ceny przypraw były stosunkowo niskie. Nawet do tego stopnia, że w Polsce pieprz nazywano "przyprawą ubogich". W czasach renesansu powstały w Europie pierwsze mieszanki przyprawowe złożone ze składników europejskich i wschodnich.

Wielki rozkwit popularności przypraw nastąpił już po II wojnie światowej. A dziś, ze względu na łatwy i szybki transport oraz otwarcie szerokich kontaktów handlowych, przyprawy nie są już tak drogie i stały się towarem łatwo dostępnym w każdym sklepie.

A jak stosować przyprawy?
Do przyprawiania potraw można stosować je w postaci świeżej lub suszonej w zależności od tego czy można je uprawiać lub kupić jako świeże, czy też pochodzą z dalekich stron. Można je dodawać na początku gotowania lub pieczenia, można nimi nacierać surowe produkty (mięso, ryby) i pozostawiać do zaromatyzowania. Można też dodawać do oleju, octu lub wina i pozostawiać produkt w takiej zalewie, z której po pewnym czasie go wyjmujemy i dopiero obrabiamy termicznie. Innym sposobem jest dodanie w ostatniej chwili, tuż przed podaniem potrawy na stół, np. posiekane świeże zioła.

Potrawy ciężko strawne można i należy doprawiać intensywniej. Należy jednak pamiętać o zasadzie, że przyprawy nie mogą przygłuszyć naturalnego smaku składników spożywczych, chyba że taka dominacja stanowi istotę dania np. w sosach.
Pamiętajmy, że przyprawy rozdrabnia się ostrym nożem na porcelanowej lub marmurowej płytce, nigdy zaś - a dotyczy to szczególnie ziół świeżych - na drewnianej desce. Ponadto świeżych ziół nie wolno przy myciu wyciskać ani wygniatać. Można je tylko ewentualnie lekko obsuszyć w czystym ręczniku papierowym. Polecam też mrożenie świeżych, posiekanych ziół, gdyż zachowują one swoje właściwości.

Przyprawy o działaniu pobudzającym (należą do nich głównie sprowadzane z zagranicy: mielony pieprz, gałka muszkatołowa, goździki, imbir, szafran, ale i nasza rodzima gorczyca czy musztarda) należy dodawać przed samym podaniem potrawy, aby nic nie uronić z ich aromatu i smaku.

Nie bez znaczenia dla końcowego efektu w przyrządzaniu potraw jest moment solenia. Sól to też przyprawa ale działa ona ściągająco na komórki mięśniowe i roślinne. Dlatego też nie należy stosować jej przedwcześnie, gdyż może pozbawić dania należytej soczystości.

Przyprawy wpływają nie tylko na zapach i smak potraw, ale również na nasze zdrowie. Naukowcy z amerykańskiego Departamentu Rolnictwa ustalili, że większość używanych w kuchni przypraw zawiera duże ilości naturalnych przeciwutleniaczy - związków, które hamują procesy starzenia się komórek, niszcząc szkodliwe dla organizmu wolne rodniki. Badacze oceniają, że w ziołach przyprawowych jest ich więcej niż w warzywach, owocach, a nawet w witaminie E. W tej dziedzinie przoduje oregano, czyli lebiodka pospolita ale także m.in. liść laurowy, koper, cząber górski i rdest ptasi.

Na rynku światowym ale i naszym polskim występuje niezliczona ilość przypraw, często nawet nie wiemy jak i do czego można ją wykorzystać. Przedstawiam zatem trochę ciekawostek.

Anyż
Anyżem aromatyzuje się kompoty, potrawy słodkie z ryżu, cukierki przeciw kaszlowi, budynie a także napoje typu ponczów, syropów, likierów itp. Można go również stosować jako dodatek do gotowanych jarzyn, np. do czerwonej kapusty, marchwi, buraków itd.

Bazylia
Nadaje przyjemny zapach takim potrawom jak np. duszone warzywa, zupy, sałatki, sosy, mielone mięsa, ryby, kiełbasy. Używana jest do przyprawiania octów, a także ogórków konserwowych i kwaszonych. Doskonale pasuje do wszelkich potraw z pomidorów.

Cynamon
W postaci proszku cynamon jest stosowany do doprawiania kołaczy miodowych, szarlotek, ciast orzechowych, biszkoptów, pączków smażonych w tłuszczu, potraw z ryżu. Cynamonem w laskach przyprawia się kompoty, soki owocowe, wina grzane oraz inne napoje.

CzÄ…ber
Trzeba używać go z dużą ostrożnością, gdyż odznacza się silnym aromatem, zagłuszającym inne zapachy, a zbyt duża jego dawka może nadać potrawie gorzki smak. Nie należy gotować go razem z potrawą, lecz dodawać do niej na kilka minut przed zakończeniem gotowania. Nadaje się zwłaszcza do zupy fasolowej, fasolki szparagowej, potraw z ziemniaków, kapusty, sałatek, potraw mięsnych, potraw z grzybów, kiełbas, potraw z dziczyzny.

Gorczyca
Nasiona gorczycy służą do aromatyzowania marynat rybnych, mięsnych, wędlin, sosów, majonezów, ogórków w occie.

Goździki
Goździki są doskonałą przyprawą do kompotów, nadzienia do ciast, sosów, marynat, a także pieczeni. Wraz z cebulą i listkiem laurowym dodaje się je do czerwonej kapusty. Mielone goździki są składnikiem pierników i różnych innych ciast.
Imbir
Dodaje się go do pierników, herbatników, ciastek, puddingów a także wielu azjatyckich dań z warzyw. Służy do aromatyzowania kompotów, likierów, grzanego wina oraz piwa. Jest dodawany także do marynat z dyni i ogórków, sosów, pasztetów i flaków.

Jałowiec
Szczególnie polecany jest do pasztetów, marynat, nadzienia do wieprzowiny, sarniny, i innych potraw z dziczyzny. Jest popularnym dodatkiem do kapusty kiszonej, sosów i szynki. Jałowiec jest szczególnie doceniony w wędliniarstwie, bo dzięki niemu wszystkie wędliny "myśliwskie" uzyskują aromatyczny, korzenny smak i przyjemny balsamiczny zapach.

Kardamon
Można przyprawiać nim marcepany, pierniki, desery owocowe, kompoty, musy jabłkowe i sałatki z owoców. Dodanie odrobiny drobno zmielonego do czarnej kawy ponoć zapobiega wypłukiwaniu minerałów z naszego organizmu.

Kminek
Kminek ma zastosowanie jako dodatek do pieczywa żytniego, pszennego, do wędlin, sera, kapusty słodkiej i kwaszonej, pieczeni wieprzowej, zupy grzybowej, gulaszowej, do sałatek, szczególnie do ćwikły, do pizzy, dań cebulowych, słonych wypieków. Szczególnie często towarzyszy daniom z kapusty, ponieważ przeciwdziała wiatrom wywoływanym przez gotowane warzywa kapustne.

Kolendra
W kuchni stosuje się do marynat ze względu na właściwości bakteriobójcze. Mielone nasiona dodaje się do pierników, kiełbas, sosów i jaj. Ostatnio modne stały się świeże liście dodawane do zup, mięs, ryb, sałatek i sosów.

Liście laurowe
Liście laurowe są przyprawą o szerokim zastosowaniu. Poprawiają smak wielu zup, flaków i potraw mięsnych, zwłaszcza z dziczyzny i wołowiny. Wzbogacają smakowo sosy, gulasze, drób, galarety, gotowane ryby oraz potrawy z raków i krabów. Liście laurowe są niezastąpionym dodatkiem do wszelakiego rodzaju marynat.

Lubczyk
Liści używa się jako przyprawy do zup, zwłaszcza kartoflanki, pomidorowej i rosołu. Korzenie lubczyku wchodzą w skład przypraw typu "Maggi".

Majeranek
Majeranek należy do najczęściej stosowanych u nas przypraw. Jest niezastąpioną przyprawą do pieczeni, drobiu i sosów. Stanowi stały składnik wielu zup oraz flaków i kołdunów. Dodany do kotletów mielonych ułatwia trawienie.

Mięta
Jej walory smakowe docenili Anglicy. Sos miętowy jest tak popularny, jak rozbef czy pudding śliwkowy. Drobno posiekane listki mięty dodawane są do twarogów, jogurtów, zielonej sałaty i szpinaku. Mięta nadaje się doskonale do przyrządzania napojów zarówno bez jak i z dodatkiem alkoholu.

Gałka muszkatołowa
Holendrzy dodają gałkę do puree z ziemniaków oraz innych warzyw takich jak biała kapusta, kalafior, a także do makaronów, gulaszy. Włosi natomiast stosują ja do potraw z mieszanych warzyw, ale również dodają ją do cielęciny, farszów i sosów do makaronu. Gałka jest używana do aromatyzowania napojów takich jak grzane piwo i wino. Znakomicie poprawia smak pierników, ciast, deserów owocowych i ponczu.

Oregano
Główna przyprawa kuchni włoskiej, hiszpańskiej i meksykańskiej, służy do przyprawiania warzyw (pomidory, groch, fasola, sałata), serów, ryb i krabów. Dodaje się je do potraw mięsnych, sosów i zawiesistych zup.

Pieprz Cayenne
Charakterystyczny dla kuchni hiszpańskiej i meksykańskiej. Używa się go do przyprawiania ostrych sosów, dań mięsnych, potraw z jaj, serów oraz do sałatek warzywnych.

Pieprz czarny
Pieprz czarny jest powszechnie używaną przyprawą, dodawaną nieomal do wszystkich potraw. Stosowany jest również do sporządzania wytrawnej nalewki - Pieprzówki. Pieprz czarny ziarnisty dodaje się na początku przyrządzania potrawy, natomiast świeżo zmielony na końcu.

Rozmaryn
Dodaje się suszonych lub świeżych liści do tłustych potraw, gdyż ułatwiają ich trawienie. Rozmarynem przyprawia się gotowe potrawy. Gałązkami świeżego rozmarynu aromatyzuje się oleje i octy.

Szafran
Najdroższa przyprawa świata. Szafranu używa się do aromatyzowania i barwienia potraw mięsnych, rybnych, ryżu i ciast. Dodawany jest także do likierów, nadając im niepowtarzalny smak.

Tymianek
Tymianek jest przyprawą o szerokim zastosowaniu. W kuchni wykorzystywany jest jako przyprawa do tłustych mięs, pasztetów, kiełbas i potraw z warzyw strączkowych. Bardzo popularny w kuchni francuskiej. Jest jednym z podstawowych składników klasycznego bouquet garni, a także ziół prowansalskich.

Wanilia
Wanilia najczęściej używana jest aby dodać aromatu i zapachu do kremów, ciast, lodów, czekolady, puddingów, likierów i wielu, wielu deserów. Jest ona również używana w daniach na słono jako dodatek do sosów.

Ziele angielskie
Ziele angielskie dodaje się do sałatek, ryb, zup, dziczyzny, sosów, ogórków kwaszonych a także do marynat. Podnosi aromat kompotów owocowych, likierów i grzanego wina. Przyprawę dodaje się do potraw na początku ich przyrządzania.

Z tych jak i wielu innych przypraw sporządza się wszelakiego rodzaju mieszanki, które skomponowane są tak, aby je wykorzystywać do konkretnych dań, bez głowienia się co do czego pasuje. Istnieje jeszcze cała masa innych, rzadziej używanych u nas przypraw ale nie sposób ich wszystkich wymienić. Niewątpliwie pewne jest, że ich różnorodność nadaje naszym potrawom wyjątkowego smaku i rozbudza nasz apetyt. Ich używanie jest wielce wskazane ku naszej zdrowotności.

Jeśli znacie i używacie przypraw przeze mnie nie wymienionych, bardzo proszę o takowe informacje. Wasza Frog!


Komentarze

Error connecting to mysql