Najstarszy ''kielecki scyzoryk''

Kultura
Wys�ano dnia 31-05-2007 o godz. 13:00:00 przez sergiusz 34680

Najstarszy zapisek nazywający mieszkańców naszego miasta "kieleckimi scyzorykami" znalazł historyk Jan Główka - pochodzi z inwentarza muzeum Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego spisanego w 1911 roku.

Jan Główka, dyrektor Muzeum Historii Kielc, wpadł na swoje odkrycie przypadkiem. Przeglądał kilka tomów "Inwentarza depozytów Muzeum Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Kielcach". Mieściło się ono w tej samej kamienicy przy ul. Leonarda, w której jest teraz Muzeum Historii Kielc. - Zauważyłem wpis dokonany przez ówczesnego kustosza muzeum Tadeusza Włoszka. Opisując jeden z eksponatów, zaznaczył, że dali go dwaj jego znajomi, "kieleckie scyzoryki", i wymienił ich nazwiska. Bardzo mnie to zaciekawiło, bo to prawdopodobnie najstarszy zapisek informujący, że prawie sto lat temu taka nazwa była w obiegu - mówi dyrektor Główka. Zauważa, że określenie "scyzoryk" zostało użyte żartobliwie, z przymrużeniem oka.

To, że już tak dawno nazywano mieszkańców naszego regionu "scyzorykami", dla wielu może być nowością. Niedawno ten przydomek odświeżył raper Liroy - i wtedy wydawało się, że to w miarę współczesne przezwisko.

Naszym regionalnym przezwiskiem zainteresował się również południowoafrykański historyk Charles van Onselen, który w swojej ostatniej książce dowodzi, że Kuba Rozpruwacz, słynny seryjny morderca posługujący się nożem, pochodził z Kielc. Onselen od "Gazety" dowiedział się o przezwisku "kielecki scyzoryk". - To bardzo ciekawe. Warto zbadać, skąd się wzięła ta nazwa - powiedział.

* * *

Halina Mielicka etnograf, wykładowca Akademii Świętokrzyskiej
Nie interesowałam się "scyzorykami kieleckimi", ale na pewno warto zbadać historię tej nazwy. To interesujące dociekania, bo odnoszą się do tożsamości społecznej, kulturowej, a teraz, w warunkach galopującej globalizacji, określenie na nowo tej tożsamości jest ważne. Taki przydomek rodzi się ze swoistej legendy, opowieści, czegoś, co nazywamy wyobrażeniem zbiorowym - np. o tym, że pewna grupa ma jakieś specyficzne cechy. Oceny dokonują mieszkańcy sąsiednich regionów i to oni nadają tego rodzaju nazwy. Wiąże się to z wysokim wartościowaniem własnej zbiorowości i niskim - sąsiadów. Dlatego przypuszczam, że "kielecki scyzoryk" to nazwa nadana nam przez sąsiednie zbiorowości, których członkowie obserwowali nasze zachowania. Być może u nas rzucało się w oczy to, że każdy mężczyzna nosi przy sobie scyzoryk. Nie jestem zaskoczona, że taki zapisek powstał już w 1911 roku.

Janina Skotnicka, kierownik działu sztuki ludowej Muzeum Narodowego w Kielcach
Trudno powiedzieć, skąd wzięła się ta nazwa. Scyzoryk na pewno nie był nieodłącznym wyposażeniem mieszkańca naszego regionu. Nigdzie się żaden zapis o tym się nie pojawił. Scyzorykiem posługiwali się świątkarze, którzy używali go do rzeźbienia. Ale świątkarzy nie było w naszym regionie więcej niż gdzie indziej. A dzieci strugające sobie coś na pastwiskach posługiwały się głównie zwykłym nożem.

Ziemowit Nowak Gazeta Wyborcza

Komentarze

Komentowanie niedozwolone dla anonimowego u�ytkownika, prosze sie zarejestrowa�

Anonim 06-04-2011 o godz. 19:18:23

Przezwisko "scyzoryki" wywodzi się z okresu, kiedy w Rzepinie pod Starachowicami rodzina Zakrzewskich dokonała mordu na sąsiadach i wtedy zaczęto nazywać nas scyzorykami

Anonim 17-05-2011 o godz. 11:50:04

według mnie przezwisko "scyzoryki" pochodzi od licznej grupy harcerzy( harcerz miał zawsze ze sobą finkę lub scyzoryk) którzy wpisali się w historie obrony naszego kraju z pierwszej wojny i drugiej ale to tylko moje domysły

Anonim 17-05-2011 o godz. 15:53:58

A podobno od fabryki noży?

Anonim 18-05-2011 o godz. 23:27:32

http://forum.gazeta.pl/forum/w,60,114827134,114864888,Re.html

Anonim 01-09-2011 o godz. 12:04:45

Mi się wydaje że to od Liroya , wtedy to się nasiliło.

Anonim 02-09-2011 o godz. 07:06:51

Chyba wcześniej, bo w "Wojnie domowej" był taki fragment, w którym ojciec daje w prezencie synowi zakupiony w Kielcach scyzoryk o kilku różnych końcówkach.

Anonim 21-10-2011 o godz. 20:50:28

w połowie lat 60-tych ub. wieku w Krakowie spotkałem się z określeniem "kieleckie scyzoryki". było to w akademiku i używali je studenci niezależnie od miejsca z którego pochodzili

Anonim 11-12-2011 o godz. 16:55:58

niestety może to pochodzo od cech charakteru jest powiedzenie ''kłania się w pas a nóz ci w plecy wsadzi''ale to tylko z usłyszenia

Anonim 01-04-2012 o godz. 14:04:39

scyzoryk to dawne określenie szabli , przypomnijcie sobie "Pana Tadeusza" , tam jest mowa o scyzoryku jako o szabli a w rejonie Ostrowca i Bałtowa kwitła produkcja i sprzedaż białej broni

Anonim 18-10-2012 o godz. 12:16:28

a czytać to potraficie gdzie w 1911 roku był liroj albo harcerze

KulturaNajstarszy ''kielecki scyzoryk''

Kultura
Najstarszy ''kielecki scyzoryk''